Patuloy ang Barikada sa Hacienda Luisita

Ni  Gelacio Guillermo 
Inilathala ng Bulatlat

Fellow strikers bid massacre victims goodbye in a 6,000-strong
funeral march, with vows to fight for justice

Sabado ng umaga, Nobyembre 20.  Nakahimlay ang bangkay ni Jhaivie Basilio, 20 taong gulang, sa harap ng Gate One ng Central Azucarera de Tarlac (CAT) sa San Miguel, Tarlac.  Isa siya sa 14 (at nadaragdagan pa) na pinatay noong hapon ng Nobyembre 16 nang biglang lusubin ng mga pulis at militar ang nagwewelgang mga manggagawang bukid na kasapi ng United Luisita Workers Union (ULWU) kasama ang kanilang mga pamilya.  Winasak ng isang APC ang geyt, binomba ng water canon (ang tubig ay hinaluan ng pinagtabasan ng bakal), at pinagbabaril ng kanilang M14, M16 at Calibre 30 ang mga welgista.

Ganito rin ang ginawa sa mga manggagawang industrial, mga kasapi ng CAT Labor Union (CATLU) na nakapusisyon sa looban, ilang metro lang ang layo sa Gate One.

May partikular na mga hinaing ang dalawang unyong ito.

Ang kahilingan ng CATLU ay ang pagdaragdag ng P150 sa kanilang pang-araw-araw na sahod.  Pero P12 lang daw ang kayang ibigay ng management dahil nalulugi daw ang central sa palengke ng asukal.

Totoong ang pangunahing produkto ng Hacienda Luisita ay ang asukal (na ang pangunahing parokyano ay ang Coca Cola, Inc.).  Pero ang produksyon ng asukal ay may mga by-product tulad ng alcohol (na ang pangunahing parokyano ay si Danding Cojuangco ng San Miguel Corporation), carbon dioxide, yeast, mulasis at biogas.  Paano ito malulugi?

Sa kagyat, ang kahilingan ng ULWU ay ang pagpapabalik sa gawain ng mga manggagawang bukid na tinanggal sa gawain dahil sa hindi pagpayag sa alok ng management sa pwersahang retirement (may gratuity pay at bonus na P50,000) ng mga regular at seasonal na mga manggagawang bukid para mahalinhan sila ng mga casual na lamang. 

May mas malalim na kahilingan ang mga manggagawang bukid, at ito ay ang pagpapatupad ng tunay na reporma sa lupa sa asyenda.

Nang lumuklok bilang presidente ng Pilipinas si Corazon Cojuangco- Aquino noong 1986, ipinangako niyang ipatutupad ang ganitong reporma kahit sa kanyang asyenda, pero noong 1988, nagbago ang kanyang tono: ipaiilalim na lang daw sa Stock Distribution Program ang buong asyenda.

Ano ang kalagayan ng mga manggagawang bukid bilang mga stockholder ng asyenda mula noong 1989?  Ang kanilang pagtatrabaho ay nilimita sa isang araw (Lunes) bawat linggo, sa kitang P194.  Pero dahil sa mga deduction para sa mga utang (rasyon ng bigas, educational loan, atbp.) ang kita bawat araw ay umaabot lamang sa P9 o P9.50.  Ang kasalukuyang tindig ng management ay: walang dagdag sa sahod, walang dagdag sa bilang ng araw ng paggawa.

Ang Hacienda Luisita ay may 6,453 ektarya.  Ang pinakamalaking bahagi nito, na sumusukat ng 5,400 ektarya, ay nakalaan para sa tubuhan na umaani ng 200,000 tonelada ng tubo bawat kabyawan.  Ang tubuhan ay nasa pamamahala ng Hacienda Luisita, Inc, isa sa mga entidad sa loob ng asyenda na nasa pangkalahatang pamamahala ng Cojuangco & Sons, Inc. Ang iba pang entidad ay ang CAT, ang pinakamalaking pabrika ng asukal sa buong Luson; ang Luisita Marketing Corporation na namamahala sa kalakalan ng asukal at iba pang produkto ng asyenda; ang Luisita Realty Corporation; ang Luisita Golf & Country Club; ang Industrial Park; at ang Plazuela sa bukana ng asyenda.    

Paano malulugi ang ganito kadambuhalang korporasyon?

(Para sa pangkasaysayang batayan ng kahilingan ng mga manggagawang bukid para sa distribusyon ng lupa at pagtatakwil sa stock distribution option, tingnan ang ilang sipi mula sa praymer, “Buhay at Pakikibaka ng mga Magbubukid sa Hacienda Luisita” (1990)

Sa kasalukuyang welga sa Hacienda Luisita, ang pinakainteresanteng pangyayari ay ang sabayang pagkilos ng mga manggagawang industrial at manggagawang bukid.  Bakit hindi’y magkabuklod ang kanilang interes, buhay at hinaharap sa asyenda?

Samantala’y umaangal ang mga Cojuangco na simula noong Nobyembre 6, nawawalan sila ng P7 milyon araw-araw dahil sa welga.

Sa paligid ng Gate One, ang mga tubong sakay ng six by six at yaong nakatiwangwang sa bukid ay lanta na.  Nakaplastar sa wasak na geyt ang mga islogan ng mga manggagawa:  “Cojuangco-Aquino, Berdugo, Ganid na Asindero!”  “Lupa para sa Nagbubungkal!” Labanan ang Sabwatang Gloria, Sto. Tomas, Cojuangco!”

Sa gawing kanan ng kinahihimlayan ni Jhaivie Basilio, nakatayo ang isang billboard ng Hacienda Luisita:  “You are now entering a factory that is friendly to the environment! Be a friend too.”

Mapagkaibigan sa kapaligiran ang Hacienda Luisita?  Pati sa kanyang mga trabahador?

(May mga tala mula sa interbyu kina Ricardo Ramos, Manny David at Joey Romero, mga upisyal na dalawang unyon.) 

===================

Sipi mula sa isang praymer (1990):|
Buhay at Pakikibaka ng mga Magbubukid sa Hacienda Luisita

Maikling kasaysayan ng Hacienda Luisita

Ang Hacienda Luisita ay pag-aari ng mga Kastila bago ito napasailalim sa mga dayuhang Amerikano na nangangasiwa ng Compana General de Tabacos de Filipinas (TABACALERA), isang malawak na tubuhan.  Noong 1957, isang grupo ng mga negosyante sa agrikultura na pinamumunuan ni G. Jose “Don Pepe” Cojuangco Sr. ang nakipagnegosasyon sa TABACALERA upang bilhin ang 6,453-ektaryang hacienda.

Noong unang buwan ng 1957, kinausap ng dating Pangulong Ramon Magsaysay si G. Benigno Aquino, alkalde noon ng Concepcion, Tarlac, upang kumbinsihin ang kanyang biyenang si Don Pepe Cojuangco Sr. na bilhin ang Hacienda Luisita.  Ito ay para maunahan at maiwasang mapasakamay ang hacienda sa mga Lopez ng Negros, kalaban diumano sa politika ni Pangulong Magsaysay.  Hindi lang pumayag ang mga Cojuangco. Hinangad din ng pamilya ni Don Pepe na masolo ang hacienda at CAT nang hindi makasosyo ang kanyang mga kapatid na sina Eduardo, Juan at Antonio.

Sa pakikipag-negosasyon ni Don Pepe sa TABACALERA, tiniyak niyang ganap ang kanyang kontrol at pagmamay-ari sa CAT.

Ang kasunduang nilagdaan ng dalawang partido ay may dalawang bahagi. Una, ang pagbili ng mga Cojuangco sa Hacienda na buong pag-aari ng TABACALERA, kasama ang quota rights, fixed improvements at lahat ng mga kasangkapan at kagamitan na nasasaad sa kontrata.

Ang pangalawang bahagi ay nagsasaad ng pag-angkin ng mga Cojuangco sa karapatang makontrol ang CAT o ang sugar central sa pamamagitan ng pagkuha ng maksimum na 106,424 (70%) sapi mula sa kabuuang stock na 151,890 sapi noong 1957.  Ang mga nabanggit na sapi ay pagmamay-ari ng TABACALERA at iba pang mga indibidwal na nakabase pa sa Espanya.

Dagliang nilakad ni Don Pepe ang pagpapa-apruba sa Bangko Sentral ng isang bagong transaksyon at awtorisasyon para makahiram ng kinakailangang pinansya sa mga institusyong dayuhan.

Noong ika-27 ng Agosto 1957, inaprubahan ng Bangko Sentral sa pamamagitan ng Resolusyon Blg. 1240 ang pagbili ng mga Cojuangco sa karapatang makontrol ang CAT. Ngunit ito’y nagtakda ng ilang kondisyon tulad ng “…sa kalaunan, kailangang maipamahagi ang hacienda sa mga kasama na magsasaka alinsunod sa social justice policy ng pamahalaang Magsaysay.”

Kaalinsabay nito, inaprubahan ng Manufacturer’s Trust Company of New York at Chase Manhattan Bank ang paghiram ng mga Cojuangco ng halagang $2,128,489.00.  Bukod dito, pinayagan si Don Pepe na mangutang ng halagang P5.9 milyon sa Government Service Insurance System (GSIS).  Ang GSIS ay nagpalabas ng Resolusyon  Blg. 320 noong Nobyembre 25, 1957 at Resolusyon Blg. 356 noong Pebrero 5, 1958, na nag-uutos sa mga Cojuangco na ipamahagi ang mga lupain ng hacienda sa mga kasama nito matapos ang sampung taon.

Sa pamamagitan ng pinansyang nanggaling sa mga institusyong nabanggit, napasakamay ni Don Pepe ang kontrol at pagmamay-ari ng Hacienda Luisita at CAT.

Ito ay naganap noong 1957.  Dalawampu’t tatlong taon na ang nakalilipas mula nang mabili ng mga Cojuangco ang Hacienda Luisita, subalit wala ni isang ektaryang lupain sa hacienda ang naipamahagi.

Ang pakikibaka ng mga manggagawang bukid

Noong 1952, kumilos at nagsimulang lumaban ang mahigit isang libong manggagawang bukid mula sa dating labing-anim na barangay ng Hacienda Luisita.  Sila ay nagpahayag ng kanilang damdamin at pagnanais na maipatupad ang programang “Land for the Landless” ni Pangulong Manuel Roxas.  Dalawang gabi at tatlong araw silang nagkampo sa Malacanang upang hilingin ang pamamahagi ng mga lupaing nasasakupan ng Hacienda Luisita na noon ay pag-aari pa ng TABACALERA.  Subalit ang mga lupain sa anim na barangay lamang ang naaprubahan at binili ng pamahalaan. Ito ay ang mga barangay ng Comillas, Sierra, Dumarais, Ungut, Buenavista at San Miguel.

Bagamat nabigo ang sampung barangay sa kanilang kahilingan, hindi pa rin tumigil ang kanilang pakikibaka.  Maraming paraang ginawa ang mga asendero upang sawatahin ang pag-aalsa ng mga manggagawang bukid tulad ng pananakot, pagpatay at panunulsol sa ibang mga lider.

Noong 1967, kumilos ang mga mamamayan sa pamumuno ni Bgy. Cpt. Cecilio Sumet ng Motrico upang hilingin sa gubyernong pilitin ang pamilyang Cojuangco na ipamahagi ang Hacienda Luisita.  Subalit noong Disyembre   2, 1967 si G. Sumet ay dinukot at pinatay.  Dahil sa pangyayaring ito, nawalan ng sigla at nanghina ang mga manggagawang bukid.

Noong 1977, sa tulong ng ilang organisasyong pangmagbubukid, muling kumilos ang mga manggagawa sa pamumuno ni G. Bonifacio Navarro.  Siya ay gumawa ng petisyon na nilagdaan ng 90% ng manggagawang bukid sa Hacienda Luisita sa pamahalaan ni Pangulong Marcos upang muling igiit ang pagpapatupad ng Resolusyon BLG. 1240 ng CB Monetary Board. Dahil sa ganitong pagkilos, napilitan ang pamahalaan na magsampa ng demanda sa pangunguna ng Central Bank, Department of Agrarian Reform at Government Service Insurance System laban sa pamilyang Cojuangco.  Pagkaraan ng limang taong paghihintay, nagdesisyon ang korte sa ilalim ni Judge Bernardo Pardo, Branch XLIII ng Maynila na ipamahagi ng ang mga lupain ng Hacienda Luisita sa mga manggagawang bukid.  Nag-apela ang pamilyang Cojuangco.

Nang mailuklok si Pangulong Cory Aquino, natigil ang paglilitis sa dahilang hindi na raw interesado ang pamahalaan na ipaglaban ang kaso.  Ipaiilalim na lamang daw ito sa Stock Distribution Program ng Comprehensive Agrarian Reform Law (CARL) o Republic Act No. 6657 (1988)

Sa kasalukuyan [1990?], patuloy na nakikibaka ang mga manggagawang bukid ng HLI hinggil sa usapin ng stock distribution.  Iisa pa rin ang kanilang hiling: ipamahagi ang HLI sa mga magbubukid na siyang mas may karapatan dito.

BACK TO TOP ■  PRINTER-FRIENDLY VERSION  ■   COMMENT

© 2004 Bulatlat ■  Alipato Publications

Permission is granted to reprint or redistribute this article, provided its author/s and Bulatlat are properly credited and notified.