Ni ROLAND B. TOLENTINO
Bulatlat.com
Bugbog si Pnoy ng memes. I-type ang “noynoy aquino funny” sa Google Image search, at matutunghayan ang napakaraming imahen ng pag-take on mga tao’t organisasyon ng pangulo, ginagawang kabaligtaran ang isinasaad nito.
Mula sa makapangyarihan, matuwid, marangal, at presidential tungo sa walang lubos na kapangyarihan, tamad, hindi nag-iisip ng matwid, at walang dangal, ang memes ay nagpapakita ng reworking ng orihinal na mensahe tungo sa ibang posibilidad. Na ang orihinal ay nalalaglag, ang makapangyarihan at kapangyarihan ay nababago ang daluyan, at may kontraryong komentaryo sa dapat ay isinasaad, ang memes ang isa sa nagiging daluyan ng protesta, lalo na sa higit na umiigting na social networking na era.
Ang memes ay pagsasalin ng pagtutuloy ng kaisipan, pananaw, at pagkilos sa hanay ng mga tao, henerasyon, at maging administrasyon. Halaw sa genetics, ang memes ay patungkol sa pagpapatuloy, pag-adapt at pagbabago ng genes ng mga specie ng halaman at hayop. Bilang kultural na indicator, ang memes ay patungkol sa posibilidad–hindi pa kapasidad–na makapagbalikwas sa kapangyarihan (negosyo, kapitalismo, imperialismo, presidente, MMDA, o awtoridad, halimbawa).
Bilang isang social networking na laman (content), ang memes ay pangunahing viswal: may kondensasyon ng pakahulugan ng pagbabalikwas sa sentrong imahen (sa kasong ito, si Pnoy) at printed na salita. Ang di pantay na paghahanay na magaganap: sa pagitan ng imahen at salita na makakatawag-pansin sa pagkawala sa magkahiwalay na orihinal na ugnayan; at sa pagitan ng mismong meme at orihinal na index na pinapatungkulan nito.
Sa una, may lingwistika—pati na rin lohikal–na di pagkakapantay na magaganap: si Pnoy na simbolo ng pambansang kapangyarihan ay tinatangi bilang sanhi’t bunga ng mga problema sa bansa, halimbawa. Malaki ang lundag ng lohika dahil nga sa pagnanais na makapagbalikwas laban sa makapangyarihang pagpapakahulugan sa orihinaryong imahen (kalakhan ay mukha ni Pnoy).
At sa pagsasagawa nito, lalabas na ang makapangyarihan—dahil nakakapagkomento ng kontraryo, at nadadala sa labas ng ofisyal na espasyo nito—ay hindi naman pala lubos at ganap na makapangyarihan. Sa ikalawa, at ito ang interesante dahil may pagpupunan na magaganap sa tumutunghay, ay ang pangangailangang alam ng naunang kontexto para sa isinasaad ng memes.
Nakakatuwa dahil may pinagtatawanan, pinagtatawanan sa memes dahil sa ibang kontexto—sa aktwal at ofisyal na larangan–ay hindi pwedeng pagtawanan, bagkus pa nga ay dapat igalang at idambana. Ang mensaheng isinasaad—hindi tahasang sinasabi—ng meme ay parang punchline sa biro: kailangang may kapasidad itong magbigay sintesis sa lahat ng detalye’t elementong iprinisinta, at sa pagbibitiw ng punchline, nabigyan-ugnay at linaw ng isang linya ang dahilan ng pagkalatag ng mga detalye.
Kaya mahalagang intelektwal at virtual na sosyal na protesta ang memes ay dahil may kailangang isaayos, balangkasin, isakatuparang ilohikal na lohika para tunay na makapagbigay ng politikal na komentaryo. Kundi ay bastusan lang, pero maging ang vulgaridad ay keri o ayos lang sa memes dahil nga ang layon, higit sa lahat, ay maglatag ng posibilidad ng pagbabalikwas.
At wala namang pagtatangi na walang sabit sa lohika, grammar, dekorum at disenteng pamumuhay ang memes. Dahil nga ito ay viswal na bumabalikwas bilang aspirasyon sa politikal na pagbabalikwas sa pangmatagalan (pero mas nakapaloob bilang paraan ng pagpapakilos at mobilisasyon sa mga partikular na panawagan at pagsusuri sa kagyat), ito ay kinakailangang lumabag: mag-trespass sa poder na hindi ito pwede at dapat.
Proaktibong inilulugar ang mga sagrado’t pino sa lugar na wala silang lubos na kapangyarihan o hindi makakaehersisyo ng kanilang lubos na kapangyarihan. Ang internet ay isang lugar, gayundin ang Commonwealth Avenue sa araw ng SONA, ng Mendiola sa Malacanan Palace, ng AS Steps sa U.P. Diliman. Pero ang memes ay paglalagay lang ng bigote’t pagkulay ng itim sa mga ngipin sa mga glamour covers sa magazis, hindi ito aktwal na makakapagpaiba ng pananaw sa hindi naman makakakita nito.
Para itong graffiti sa CR at mesa sa klasrum. Ang pagbabalikwas ay pagmamarka hindi pa ng akto kundi ng posibilidad, na sa hinaharap ang ninanais at binibigyan-komento ay sana ay mangyari. Sa kaso ni Pnoy, mangyayari namang mawawala siya sa kapangyarihan ng pagkapangulo, pero hindi ang kanyang uri at politika ng naghaharing uri.
Kaya reiteratibo ang memes, substitutionable ang maraming imahen at linya para sa ibang susunod at kahalintulad ng nauna. Ang layunin naman kasi ay hindi lang markahan ang di pagpapatuloy pero kung paano rin ang kapangyarihan ay nagpapatuloy. At kung ang nauna’y kayang barahan, itong mga susunod ay gayundin.
Buhay ang memes sa social networking sites dahil sa viswal na henerasyon ng tumatangkilik ng internet, maigsi, kumprehensibo, purposibo ang mga mensaheng nais matanggap at i-like. At siempre, ang magla-like lang din naman nito ay ang mga sumasang-ayon sa pangangailangang bumalikwas at lumabag. Hindi siempre rito kasama ang mga taong nag-take on na ng posisyon ng estado.
