Sa halip na kalayaan, itinali ng mga kasunduan ang Pilipinas sa kalagayan ng pagiging palaasa at laging nakasandig sa Amerika. Sa larangan ng kabuhayan, sa kamay pa rin ng mga Amerikano ang kontrol sa kabuhayan at ekonomiya. Sa usapin naman ng depensa at militar, itinatayang nabansot ang kakanyahan ng kapuluang magpaunlad ng sariling kakanyahang pangdepensa dahil sa pagpapatuloy ng pagkakataling pangseguridad ng Pilipinas sa Amerika.
Sa panahong maramihan pa rin ang nakararanas ng malawakang kakulangan sa pinakabatayang pangangailangan ng pag-iral ng tao bilang tao – pagkain, damit, tirahan, kalusugan, edukasyon – nananatiling mahalaga na palalimin ang kahulugan ng kalayaan. Sa panahong maraming pagbabanta sa unibersal nang kinikilala bilang karapatan ng lahat ng tao – makapagpahayag nang malaya, mamuhay nang walang takot, makapagtipon nang hindi sinusukol – nananatiling may saysay ang pagtalakay sa kahulugan ng kalayaan.
Ilang dantaon nang ipinakikita ng mga mananakop ang demonisasyon ng mga katutubo upang maipakitang lehitimo ang pananakop, pagsasamantala, at pagpapasunod sa mga ito.
Pinakita sa kasaysayan ang trahedyang idinudulot ng krisis pangkalusugan sa mga pinakabulnerableng mga mamamayang nahahayag sa pagkakasakit kung walang pagpapahalaga ang lipunan sa kanilang kapakanan.
Subalit sa halip na maging bukas sa pagpapahayag sa aktwal na kalagayan ng bayan sa usaping pangkalusugan, binansagan pa ng mga nasa pamahalaan ang mga naglalathala ng katotohanan bilang mga filibustero at kalaban ng bayan. Hindi naging bukas sa paggamit ng mga siyentipikong pag-aaral, ginamit lamang ng mga nasa pamahalaan ang mga hakbanging despotiko at absolustimo nang hindi tumatanggap at sarado sa ibang ideya.
Pinagbawalan ang mga tao ng pamayanan na lumabas sa kani-kanilang mga tahanan. Babarilin kaagad nang walang anumang katanungan ang sinumang makikitang gumagala-gala sa labas ng pinapayagang sona. Hindi makalapit ang mga mamamayan sa kanilang mga bukirin at kabuhayan kaya unti-unti na itong napabayaan. Bumaba ang suplay ng pagkain at walang natirang kabuhayan ang mga tao.…
Sa pagsiklab ng pandemic, ang kawalan ng kakanyahan ng mga pamahalaang umasa sa pribatisasyon ang nagdala sa paglala ng krisis ng kalusugang pambayan.
Hindi malinaw ang pagbibigay ng impormasyon at sistema ng komunikasyon sa mga taong maaaring magkasakit kaya lumawak ang maraming maling impormasyon ukol sa ginagawa ng pamahalaan. Walang pagsasaalang-alang sa kabuhayan ng mga tao sakaling magkaroon ng malawakang kwarantenas sa mga naaapektuhang lugar.
Sa pamumuno ni Lorena Barros, inilunsad ng MAKIBAKA ang maraming protesta laban sa kahirapan at para sa demokratisasyon ng lipunan. Tiningnan nilang hindi pa malaya ang sambayanan at dominante pa rin ang mga dayuhan at mayayaman sa lipunan. Higit pa roon, binigyang diin niil na hindi magiging ganap ang kalayaan hangga’t hindi pa napalalaya ang lipunan.
Malinaw sa ganitong pahayag na kung nanaisin, makikita talaga ng historyador ang mga kababaihan; maisusulat ang kanilang mga pahayag sa sariling pananalitang kanilang ginamit; maipapahayag ang tinig ng pakikisangkot, at malilinaw na hindi tinitingnan ang pagkilos na nakalimita lamang sa mga usaping pribado at pambahay, kundi mga usaping publiko at pambayan.
Nauulit sa mga leksyon ng Influenza Pandemic ng 1918 ang kasalukuyang hamon na kinakaharap ng daigdig ukol sa COVID 19. Tila nagiging hadlang ang di maagap na pagtugon ng pamahalaan sa pagkalat ng sakit. Ang pagtapyas sa badyet sa kalusugan; ang kakulangan ng personnel at pasilidad na haharap sa pagkalat ng sakit; ang turuan at sisihan ng mga pinuno sa kung sino ang dapat na responsable sa pangunguna sa pagsugpo nito; ang racistang pananaw sa pagkakasakit; at ang kakulangan sa pagkilala sa epektibong sistema ng kwarantena ang tila nag uulit sa panganib sa kabuuan ng populasyon sa pagkalat ng sakit.